سنسور اکسیژن یا Oxygen Sensor یکی از اجزای حیاتی در سیستم کنترل آلایندگی و مصرف سوخت خودروهای مدرن از جمله کیا و هیوندای است. این قطعه کوچک اما بسیار مهم، وظیفه دارد نسبت اکسیژن موجود در گازهای خروجی اگزوز را اندازه‌گیری کرده و اطلاعات آن را به واحد کنترل موتور (ECU) ارسال کند. ECU نیز با تحلیل این اطلاعات، میزان پاشش سوخت و زمان جرقه‌زنی را به‌صورت دقیق تنظیم می‌کند.
در صورتی که سنسور اکسیژن دچار مشکل شود، تنظیم درست نسبت سوخت و هوا با اختلال مواجه شده و این موضوع می‌تواند موجب افزایش مصرف سوخت، کاهش توان موتور و حتی آسیب به کاتالیزور خودرو شود. در ادامه به بررسی مهم‌ترین نشانه‌های خرابی سنسور اکسیژن و تأثیر آن بر عملکرد خودرو می‌پردازیم.
سنسور اکسیژن چیست و چه نقشی در خودرو دارد؟
سنسور اکسیژن معمولاً در مسیر گازهای خروجی از موتور، یعنی در منیفولد اگزوز یا پیش از کاتالیزور نصب می‌شود. برخی خودروها (به‌ویژه مدل‌های جدیدتر کیا و هیوندای) دارای چند سنسور اکسیژن هستند که قبل و بعد از کاتالیزور قرار می‌گیرند.
این سنسورها با اندازه‌گیری مقدار اکسیژن در گازهای خروجی، به ECU کمک می‌کنند تا نسبت سوخت به هوا را به صورت لحظه‌ای تنظیم کند؛ نسبت ایده‌آل که به آن “نسبت استوکیومتریک” می‌گویند، در حدود 14.7 قسمت هوا به 1 قسمت سوخت است.
نشانه‌های رایج خرابی سنسور اکسیژن
اگر سنسور اکسیژن خودروی شما دچار اختلال شود، معمولاً با علائم زیر روبه‌رو خواهید شد:
1. افزایش مصرف سوخت
زمانی که ECU اطلاعات اشتباهی از سنسور اکسیژن دریافت کند، میزان پاشش سوخت را نادرست تنظیم کرده و مخلوط سوخت و هوا غنی‌تر از حد لازم می‌شود. این موضوع باعث افزایش قابل توجه مصرف بنزین می‌شود، حتی بدون افزایش رانندگی پرشتاب یا طولانی.
2. کاهش قدرت و شتاب خودرو
خرابی سنسور اکسیژن می‌تواند باعث شود ECU به‌درستی زمان جرقه یا میزان تزریق سوخت را تنظیم نکند. در نتیجه، موتور خودرو دچار افت قدرت و کشش می‌شود و شتاب‌گیری کاهش می‌یابد.
3. روشن شدن چراغ چک موتور
یکی از واضح‌ترین نشانه‌های خرابی سنسور اکسیژن، روشن شدن چراغ “Check Engine” در پشت آمپر خودرو است. با دستگاه دیاگ، کدهای خطایی مانند P0130، P0133، P0141، P0161 و… قابل مشاهده هستند که مستقیماً به سنسور اکسیژن مربوط می‌شوند.
4. بوی غیرعادی از اگزوز
در صورت خرابی سنسور اکسیژن، ممکن است سوخت به‌صورت کامل نسوزد و بخشی از آن وارد سیستم اگزوز شود. این موضوع موجب تولید بوی تند بنزین یا بوی نامطبوع در گازهای خروجی می‌شود.
5. کاهش عمر کاتالیزور
عملکرد نادرست سنسور اکسیژن می‌تواند منجر به ورود سوخت نسوخته به کاتالیزور شود. در طول زمان، این موضوع باعث آسیب‌دیدگی شدید و حتی سوختن کامل کاتالیزور خواهد شد که هزینه زیادی برای تعمیر یا تعویض آن در پی دارد.
6. پایداری نامناسب دور موتور در حالت درجا
در برخی مواقع، سنسور اکسیژن خراب شده باعث می‌شود دور موتور در حالت توقف (درجا) بالا و پایین برود و پایداری لازم نداشته باشد.
تأثیر خرابی سنسور اکسیژن بر مصرف سوخت و عملکرد موتور
سنسور اکسیژن نقش کلیدی در اجرای سیستم سوخت‌رسانی انژکتوری دارد. در صورت خرابی این قطعه، ECU نمی‌تواند نسبت درست سوخت و هوا را تشخیص داده و تنظیم کند. این مشکل موجب:
-
مصرف سوخت بیش از حد طبیعی (در برخی موارد تا ۳۰٪ افزایش)
-
افزایش آلایندگی خروجی اگزوز
-
کاهش راندمان احتراق
-
استفاده بیش از حد از پاشش سوخت در دور موتور پایین
-
ایجاد ناک یا انفجار ناقص در سیلندر
در خودروهای هیوندای و کیا، که تنظیمات دقیق سوخت و هوا برای مصرف اقتصادی طراحی شده‌اند، خرابی سنسور اکسیژن می‌تواند به سرعت خود را در افزایش مصرف سوخت و کاهش کارایی خودرو نشان دهد.
بهترین زمان برای تعویض سنسور اکسیژن
هرچند سنسور اکسیژن از قطعات مصرفی محسوب نمی‌شود، اما طبق پیشنهاد سازندگان خودرو (از جمله هیوندای و کیا) معمولاً هر ۱۰۰،۰۰۰ تا ۱۵۰،۰۰۰ کیلومتر لازم است وضعیت آن بررسی شده و در صورت افت عملکرد، تعویض گردد.
همچنین اگر به‌طور مکرر با روشن شدن چراغ چک، افت شتاب یا مصرف سوخت غیرعادی مواجه شدید، بررسی سنسور اکسیژن یکی از اولین اقداماتی است که باید انجام شود.
تشخیص دقیق خرابی سنسور اکسیژن
در “تعمیرگاه جنرال” با استفاده از دستگاه دیاگ پیشرفته و کارشناسان متخصص، سنسور اکسیژن به‌طور دقیق تست و عملکرد آن بررسی می‌شود. برخی از خدمات تخصصی ما در این زمینه شامل:
-
تست ولتاژ سنسور اکسیژن در حالت سرد و گرم
-
بررسی عملکرد لحظه‌ای سنسور در دورهای مختلف موتور
-
تعویض سنسورهای خراب با قطعات اورجینال
-
بررسی سلامت سیم‌کشی و کانکتورهای مربوط به سنسور
سنسور اکسیژن نقشی حیاتی در مصرف سوخت، کاهش آلایندگی و عملکرد موتور ایفا می‌کند. خرابی این قطعه اگر به‌موقع تشخیص داده نشود، می‌تواند منجر به افزایش مصرف سوخت، آسیب به کاتالیزور و افت راندمان موتور شود. با شناسایی علائم و مراجعه به تعمیرگاه تخصصی مانند تعمیرگاه جنرال، می‌توان از آسیب‌های بیشتر جلوگیری کرد و خودرو را در بهترین وضعیت نگه داشت.
